Każdy z nas pragnie być w zdrowym, szczęśliwym i długotrwałym związku. Nie zawsze jednak jest to możliwe. Niektóre z tkwiących w nas lub partnerze schematów czy powtarzanych zachowań mogą się okazać szkodliwe dla relacji, choć niekiedy w ogóle nie zdajemy sobie z tego sprawy. Na jakie toksyczne zachowania w związku należy uważać i jak dążyć do uzdrowienia relacji?
Jak wygląda toksyczny związek?
Wiele osób przebywa w takim związku, nigdy nie określając go jako toksyczny – to często widoczne jest dopiero dla osób z zewnątrz. W takiej relacji tylko jeden z partnerów szanuje granice drugiego, dba o jego potrzeby, pielęgnuje więź i angażuje się w związek, daje wiele od siebie, jednak żadnej z tych rzeczy nie otrzymuje w zamian. Zazwyczaj taka osoba rezygnuje z siebie na rzecz swojego partnera, a jej dominującymi uczuciami w takiej relacji są nie szczęście i spełnienie, a lęk oraz poczucie winy. Odpowiedzialność za porażki i całe zło w relacji bierze na siebie, wybaczając drugiej osobie wszelkie przewinienia, ponieważ ma w pamięci pojedyncze dobre wspomnienia. Taki stan rzeczy wynika wprost z toksycznych zachowań partnera, w których często pobrzmiewają sprzeczne komunikaty, wywołując przywiązanie, a zarazem odbierając poczucie bezpieczeństwa.
Czym się przejawiają toksyczne zachowania?
O toksyczności przemocy fizycznej nie trzeba nikomu mówić – znacznie bardziej zakamuflowana może być ta o charakterze psychicznym, choć w obu przypadkach możemy mówić o licznych podobieństwach. W przypadku, gdy jeden z partnerów jest toksyczny, tak naprawdę ciężko jest mówić o związku – ten bowiem opiera się w założeniu na partnerstwie. Toksyczne zachowania jednak prowadzą do tego, że jedna osoba dominuje nad drugą. Może to osiągnąć na przykład poprzez manipulację i szantaż emocjonalny, gdy wymusza się na partnerze określone zachowania, na przykład podczas stosowania gróźb. Często odwołują się one do emocji i miłości – ,,odejdę, jeśli tego nie zrobisz”, ,,gdybyś mnie kochał*, zrobił*byś to”.
Wśród toksycznych zachowań w związku warto wymienić także niską samoocenę zdominowanej osoby. Dzieje się tak, ponieważ strona dominująca obarcza ją winą za wszelkie niepowodzenia, a także wszystko to, co jest ,,nie tak” w relacji. Niekiedy wywoływanie poczucia winy przybiera także formę poniżania i lekceważenia. Toksyczność partnera może się ponadto objawiać nieprzewidywalnością w reakcjach i zachowaniach, opowiadaniem tych samych wydarzeń w różnych wersjach czy wmawianiem, że druga osoba źle je pamięta lub błędnie postrzega rzeczywistość wokół niej. Taką formę manipulacji nazywa się gaslightingiem i prowadzi ona do tego, że zdominowana osoba zaczyna kwestionować swoje myśli oraz wspomnienia.
Toksyczne zachowania kobiet i mężczyzn
Każda osoba może być toksycznym partnerem, bez względu na płeć, wiek czy status społeczny. Natomiast repertuar toksycznych zachowań w związku, po które sięgają kobiety i mężczyźni, wcale nie różni się od siebie tak bardzo, jak pokazuje to popkultura. Choć wiele filmów czy seriali pokazuje płeć piękną jako chorobliwie zazdrosną, mężczyźni również nierzadko ją przejawiają. Tak samo nie tylko oni sięgają po zdradę i kłamstwa.
Toksyczne zachowania partnera nie zawsze są jednak widoczne. Mogą bowiem kryć się pod takimi komunikatami, jak ,,przesadzasz” czy ,,chyba oszalał*ś”, które sugerują, że odczucia, potrzeby i opinie jednej ze stron są nieważne. Partner może grać na uczuciach, stawiając się w roli ofiary, tak naprawdę będąc oprawcą. Najczęściej dla osób tkwiących w takim związku jego toksyczność wcale nie jest oczywista.
Czy toksyczny związek można naprawić?
Toksyczne zachowania kobiet i mężczyzn są bardzo krzywdzące i zabijają związek. Zazwyczaj najlepszą opcją jest jego zakończenie, jednak nie zawsze trzeba spisywać go na straty. Taką relację można naprawić, ale jedynie wtedy, gdy obie strony będą tego chciały i będą na to gotowe, a więc toksyczny partner musi sobie zdawać sprawę ze swojego zachowania i ujrzeć swoje błędy. Wówczas takim parom poleca się psychoterapię.
